नाट्यरंगभूमीतील संगीतकलानिधी – पद्मभूषण मास्तर कृष्णराव फुलंब्रीकर

प्रा. गणेश कुलकर्णी 25 days ago

              नाट्यरंगभूमीतील संगीतकलानिधी – पद्मभूषण मास्तर कृष्णराव फुलंब्रीकर

 

भारतीय संगीत व मराठी नाट्यरंगभूमीच्या सुवर्णकाळातील एक अतुलनीय व्यक्तिमत्त्व म्हणजे पद्मभूषण मास्तर कृष्णराव फुलंब्रीकर. त्यांच्या सुरेल गायकीने आणि अभिजात संगीतशैलीने मराठी रंगभूमी समृद्ध केली. नाट्यसंगीताच्या परंपरेला त्यांनी नवे आयाम दिले आणि या क्षेत्रात एक अढळ स्थान निर्माण केले.

मास्तर कृष्णराव फुलंब्रीकर हे नाट्यसंगीत क्षेत्रातील दिग्गज होते. त्यांनी नाटकातील गाणी फक्त मनोरंजनासाठी नव्हे, तर नाट्यप्रवाहाला अधिक प्रभावी करण्यासाठी वापरली. त्यांच्या संगीतशैलीत शास्त्रीय संगीताचा ठसका असूनही ती सहजगत्या सामान्य प्रेक्षकांपर्यंत पोहोचली.

भारतीय संगीत व नाट्यरंगभूमीला समृद्ध करणाऱ्या महान कलाकारांमध्ये पद्मभूषण मास्तर कृष्णराव फुलंब्रीकर यांचे नाव अजरामर आहे. त्यांच्या अभूतपूर्व गायकीने आणि नाट्यसंगीतातील योगदानाने भारतीय रंगभूमीचा चेहरामोहरा बदलला.

मास्तर कृष्णराव फुलंब्रीकर हे केवळ अप्रतिम गायक नव्हते, तर एक अस्सल संगीतकार आणि रंगभूमीवरील प्रयोगशील व्यक्तिमत्त्व होते. त्यांनी नाट्यसंगीताला एका विशिष्ट उंचीवर नेऊन ठेवले. पारंपरिक संगीताला अभिजात ढंगाने सादर करत त्यांनी अनेक नाटकांना अमरत्व प्रदान केले.

पद्मभूषण मास्तर कृष्णराव फुलंब्रीकर यांनी नाट्यसंगीताला अभिजात सौंदर्य प्राप्त करून दिले. त्यांनी नाटकांसाठी स्वरबद्ध केलेली गीते अत्यंत भावस्पर्शी आणि शास्त्रीय अंगाने नटलेली होती. त्यांची गानपद्धती ही दाणेदार ताना, सुरेल आलापी आणि गमक यांच्या सुरेख मिश्रणाने परिपूर्ण होती.

पद्मभूषण मास्तर कृष्णराव फुलंब्रीकर हे फक्त गायक नव्हे, तर उत्तम अभिनेते म्हणूनही त्यांनी रंगभूमी गाजवली. त्यांनी रंगभूमीवर विठ्ठल, संत रोहिदास, नारद, कृष्ण, इत्यादी (या पुरुष भूमिका) शारदा, महाराणी, वेडी लंका, शरद, इत्यादी (या स्त्री भूमिका) अशा अनेक भूमिका साकारल्या.

पद्मभूषण मास्तर कृष्णराव फुलंब्रीकर यांनी सरस्वतीबाई राणे, ज्योत्स्नाबाई भोळे, योगिनीबाई जोगळेकर, जयमालाबाई शिलेदार, वसंत देसाई, पं. राम मराठे, माणिकराव ठाकूरदास, पं.सुरेश हळदणकर असे अनेक गायक आणि संगीतकार घडवले. त्यांच्या संगीत मार्गदर्शनाखाली अनेक रंगभूमी कलाकार तयार झाले, ज्यांनी पुढे मराठी संगीत नाट्यसृष्टीत भरीव योगदान दिले.

नाट्यसंगीताचा लोकांशी संवाद

पद्मभूषण मास्तर कृष्णराव फुलंब्रीकर यांनी संगीताच्या माध्यमातून नाट्यकथांना अधिक प्रभावी बनवले आणि लोकांना भावनिकदृष्ट्या गुंतवून ठेवले. उदाहरणार्थ, संगीत प्रेमसंन्यास, सं. कुलवधू, सं.कोणे एके काळी, सं.एक होता म्हातारा, सं.धुळीचे कण.

मास्तर कृष्णराव यांनी लपविला लाल, ललना मना, पुरुषास स्त्री ही ज्ञानमाला, सनातन नाद हा भगवाना, हझरत सलाम घ्यावा, कुसुमाविधी चारुकांत अशी अनेक नाट्यगीते गायली आणि स्वरबद्ध केली, जी आजही रसिकांच्या हृदयात घर करून आहेत. त्यांची गीते केवळ संगीतबद्ध कृती नव्हती, तर ती नाट्यकथेचा अविभाज्य भाग होती, जी पात्रांच्या भावभावनांना अधिक गहिरेपणाने दर्शवत असे. त्यांनी संगीतसंपन्न नाटकांना आपली अनोखी शैली दिली. त्यांच्या गायकीतले भावस्पर्शी सूर आणि अभिनयातील सहजता यांनी मराठी रंगभूमीवर कायमचा ठसा उमटवला. त्यांनी संगीत नाटकांना अधिक भावनिक आणि श्रवणीय बनवले. त्यांच्या गायनशैलीत "गमक" आणि " दाणेदार तान" यांचा सुयोग्य मिलाफ होता. नाट्यसंगीताच्या माध्यमातून शास्त्रीय संगीत लोकांपर्यंत पोहोचवले.

'जागतिक रंगभूमी दिन आणि मा. कृष्णरावांच्या कार्याचे महत्त्व'

रंगभूमी ही समाजमनावर प्रभाव टाकणारी एक प्रभावी कला आहे. २७ मार्च रोजी साजरा केला जाणारा जागतिक रंगभूमी दिन हा या क्षेत्रात कार्य करणाऱ्या कलाकारांना सलाम करणारा दिवस आहे. मास्तर कृष्णराव फुलंब्रीकरांसारख्या दिग्गजांनी भारतीय रंगभूमीला वैभवशाली बनवले. त्यांचे योगदान आजही नाट्यरसिकांच्या हृदयात अढळ स्थान मिळवून आहे.

नाट्यरसिकांना जागतिक रंगभूमी दिनाच्या हार्दिक शुभेच्छा!

आजच्या दिवशी अशा महान कलाकारांच्या कार्याचा सन्मान करूया आणि रंगभूमीच्या भव्य परंपरेला पुढे नेत राहूया!

 प्रा.डॉ.गणेश कुलकर्णी

 

 

 

- प्रा. गणेश कुलकर्णी

Share With Friends

---

अभिप्राय

---

अभिप्राय लिहा