•  20 Nov 2025
  • मुख्य पान
  • विश्व संवाद केंद्र
    • केंद्राविषयी
    • वेबसाईटविषयी
  • विभाग
    • 'अर्थ'पूर्ण / Finance
    • आंतरराष्ट्रीय / International
    • कायद्याचे बोल / Legal Matters
    • क्रीडाविश्व / World of Sports
    • दिन विशेष / Dinavishesh
    • पर्यटन / Paryatan
    • पर्यावरण / Environment
    • पुस्तक परिचय / Book Review
    • बातम्या / News
    • भाष्य / Views
    • मनोरंजन / Entertainment
    • मुलाखत / Interview
    • राष्ट्र संत / Rashtra Sant
    • विज्ञान आणि तंत्रज्ञान / World of Science
    • व्यक्तिविशेष / Vyaktivishesh
    • संकीर्ण / Miscellaneous
    • संपादकीय शिफारस / Editors' Choice
    • संस्कृती / Samskruti
    • सेवा प्रकल्प / Seva Prakalp
  • अभिप्राय

रतन टाटा : स्वदेशीचा दिपस्तंभ

सम्राट कदम 10 days ago
भाष्य  

आंतरराष्ट्रीय उद्योगजगतातील एक प्रसिद्ध नाव असलेले रतन टाटा यांनी भारतीय उद्योग क्षेत्रात एक नवीनच परिमाण निर्माण केले. त्यांनी केवळ टाटा समूहाचेच नव्हे, तर संपूर्ण भारतीय उद्योग क्षेत्राचे रूप बदलून टाकले. त्यांच्या या प्रयत्नांचा पाया होता - 'स्वदेशी'

रतन टाटा यांना भारतीय उद्योग क्षेत्रात स्वदेशीचा दीपस्तंभ म्हणून ओळखले जाते. त्यांनी टाटा समूहाच्या माध्यमातून स्वदेशी उत्पादनांना प्रोत्साहन देण्याचे काम केले. त्यांच्या या प्रयत्नांचे फलस्वरूप, टाटा समूह भारतातील सर्वात मोठ्या आणि सर्वात प्रतिष्ठित कंपन्यांपैकी एक बनला.

स्वदेशीचा अर्थ केवळ देशात उत्पादित वस्तूंचा वापर करणे इतकाच मर्यादित नाही. त्याचा व्यापक अर्थ आहे - देशाच्या कौशल्यांचा, संसाधनांचा आणि क्षमतांचा विकास करणे. रतन टाटा यांनी स्वदेशी या संकल्पनेला एक नवीन व्याख्या दिली. त्यांनी स्वदेशी म्हणजे केवळ देशात उत्पादन करणेच नव्हे, तर देशाला आत्मनिर्भर बनवणे, असे मानले.

रतन टाटा आणि स्वदेशी:

  • टाटा इंडिका: स्वदेशी या संकल्पनेचे सर्वात उल्लेखनीय उदाहरण म्हणजे टाटा इंडिका. भारतातील सरासरी भारतीयाला परवडणारी कार बनवण्याचे स्वप्न रतन टाटा यांनी पाहिले. त्यांनी या स्वप्नाला वास्तविक रूप देण्यासाठी टाटा इंडिका कार विकसित केली. ही कार भारतातील रस्त्यांना अनुकूल होती आणि त्याची किंमतही सामान्य माणसाच्या आवाक्यात होती.

  • नॅनो: टाटा नॅनो ही आणखी एक अशी कार होती जी स्वदेशी या संकल्पनेचे प्रतीक बनली. ही जगातील सर्वात स्वस्त कार म्हणून ओळखली जात होती. नॅनो कार भारतातील ग्रामीण भागातील लोकांसाठी विशेषतः महत्त्वाची ठरली.
  • टाटा मोटर्सचे विस्तार: रतन टाटा यांच्या नेतृत्वाखाली टाटा मोटर्सने जगभरात आपले पाय पसरवले. जगुआर, लँड रोव्हर या प्रसिद्ध ब्रँड्सचे अधिग्रहण करून टाटा मोटर्सने आपली जागतिक प्रतिष्ठा वाढवली.
  • टाटा स्टील: टाटा स्टील ही कंपनी भारतातील सर्वात जुनी आणि सर्वात मोठी खासगी कंपनींपैकी एक आहे. रतन टाटा यांच्या काळात टाटा स्टीलने अनेक नवीन तंत्रज्ञानांचा अवलंब केला आणि आपली उत्पादन क्षमता वाढवली.
  • टाटा कन्सल्टन्सी सर्विसेस (टीसीएस): टीसीएस ही जगातील सर्वात मोठी आयटी कंपन्यांपैकी एक आहे. रतन टाटा यांच्या नेतृत्वाखाली टीसीएसने भारतातील आयटी उद्योगात एक क्रांती घडवून आणली.

स्वदेशीच्या पलीकडे-

रतन टाटा यांनी केवळ स्वदेशी या संकल्पनेवर भर दिला नाही, तर त्यांनी जागतिक स्तरावर स्पर्धा करण्यासाठी कंपन्यांची क्षमता वाढवण्यावरही भर दिला. त्यांनी भारतातील उद्योग क्षेत्राला नवीन उंचीवर नेण्यासाठी अनेक नवीन पद्धतींचा अवलंब केला.

रतन टाटा यांनी स्वदेशी या संकल्पनेला एक नवीन व्याख्या दिली. त्यांनी स्वदेशी म्हणजे केवळ देशात उत्पादन करणेच नव्हे, तर देशाला आत्मनिर्भर बनवणे, असे मानले. त्यांनी टाटा समूहाच्या माध्यमातून हे सिद्ध केले की भारतीय उद्योग जगतात जागतिक स्तरावर स्पर्धा करण्याची क्षमता आहे. रतन टाटा यांचे योगदान भारतीय उद्योग क्षेत्रासाठी एक प्रेरणादायी उदाहरण आहे.


- सम्राट कदम

  • रतन टाटा
  • स्वदेशी
Share With Friends

अभिप्राय

अभिप्राय लिहा

Can't read the image? click here to Refresh.

लेखक

सम्राट कदम

- सहयोगी संपादक, विश्व संवाद केंद्र, पुणे
- विज्ञान, तंत्रज्ञान आणि उच्चशिक्षण पत्रकार
- भौतिकशास्त्रात एम.एस्सी. (भौतिकशास्त्र विभाग, सावित्रीबाई फुले पुणे विद्यापीठ) 
- रानडे इन्स्टिट्यूटमधून पत्रकारितेची पदव्यूत्तर पदविका
- विज्ञान, शिक्षण आणि ग्रामिण अर्थकारण हा  संशोधनाचा विषय 

 विज्ञान (5), रा. स्व. संघ आणि परिवार (2), माध्यमे (1), संस्कृती (2), हिंदुत्व (2), इतिहास (1), सामाजिक (2), महिला (1), उद्योग (1), सेवा (1),

दिनविशेष

विषय:

साहित्य | शिक्षण | क्रीडा | इतिहास | संस्कृती | कला | सामाजिक | विज्ञान | उद्योग | सेवा | पर्यावरण | राजकारण | राष्ट्रीय संरक्षण | हिंदुत्व | कम्युनिझम | इस्लाम | ख्रिस्ती पंथ | कृषी | जनजाती | महिला | रा. स्व. संघ आणि परिवार | माध्यमे | मनोरंजन |

उपयुक्त लिंक

  • मुख्य पान
  • विश्व संवाद केंद्र
  • वेबसाईटविषयी
  • संकीर्ण
  • अभिप्राय
  • संपर्क

संवाद व संपर्क

  • +91-8468957320
  • samparka@vskpune.org

कार्यालय

  • विश्व संवाद केंद्र, पुणे.

© Copyright 2023, विश्व संवाद केंद्र, पुणे , All Rights Reserved.